Thị trường chứng khoán Việt Nam ra đời từ việc thành lập Ủy ban Chứng khoán Nhà nước vào ngày 28/11/1996, thông qua Nghị định số 75/1996/NÐ-CP của Chính phủ. Ngày 28/7/2000, Trung tâm Giao dịch chứng khoán TP. Hồ Chí Minh đã chính thức được hoạt động và thực hiện phiên giao dịch đầu tiên, đánh dấu một bước ngoặt lịch sử của thị trường chứng khoán Việt Nam. Tính đến thời điểm này, thị trường chứng khoán Việt Nam đã thực sự trở thành kênh huy động vốn trung và dài hạn cho nền kinh tế. Bài viết hôm nay, đánh giá sàn sẽ cùng bạn tìm hiểu rõ hơn về thị trường chứng khoán Việt Nam trước khi thực hiện đầu tư.
1. Tìm hiểu thị trường chứng khoán Việt Nam
Thị trường chứng khoán là một thị trường đầu tư mà ở đó người chơi thực hiện việc mua bán, chuyển nhượng, trao đổi chứng khoán với mục đích thu được lợi nhuận.
Kể từ khi được thành lập thị trường chứng khoán Việt Nam đến tháng 06/2020, thông qua TTCK, Chính phủ và các doanh nghiệp đã huy động được trên 2,4 triệu tỷ đồng để đưa vào sản xuất kinh doanh, riêng trong giai đoạn 2011 đến nay, quy mô huy động vốn thông qua TTCK đạt khoảng 1,7 triệu tỷ đồng, đóng góp bình quân 20% tổng vốn đầu tư toàn xã hội.
Quy mô vốn hóa thị trường chứng khoán đã phát triển vượt bậc, ngay từ đầu vốn hóa thị trường chứng khoán chỉ đạt 986 tỷ đồng, chiếm 0,28% GDP vào năm 2000, đến nay (cuối tháng 6 năm 2020) vốn hóa thị trường chứng khoán là đồng Việt Nam. 3.894 nghìn tỷ đồng, đạt 64,5% GDP (tăng 3.949 lần trong 20 năm). Giá trị vốn hóa thị trường trái phiếu tăng trưởng tích cực, tương đương hơn 30,3% GDP năm 2019, trong đó riêng thị trường trái phiếu doanh nghiệp đạt gần 10,9% GDP. Có thể thấy, mức vốn hóa 94,8% GDP đã góp phần định hình hệ thống tài chính hiện đại trên cơ sở hài hòa giữa các sở giao dịch chứng khoán và thị trường tiền tệ, tín dụng.
Sự phát triển của thị trường Chứng khoán Việt Nam đã góp phần thúc đẩy quá trình tái cơ cấu nền kinh tế trên cả 3 trụ cột: Đổi mới doanh nghiệp nhà nước thông qua cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước theo cơ chế đấu giá minh bạch, hiện đại và gắn cổ phần hóa với đăng ký giao dịch, niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán; Cơ cấu lại đầu tư công thông qua việc trở thành kênh huy động vốn quan trọng cho ngân sách nhà nước; Hỗ trợ quá trình tái cơ cấu các tổ chức tín dụng, đặc biệt là các ngân hàng thương mại tham gia niêm yết trên sàn chứng khoán.
Sau hơn 20 năm hoạt động và phát triển, thị trường chứng khoán Việt Nam đã đặt nền móng quan trọng để tiếp tục đà phát triển trong tương lai, thể hiện trên nhiều mặt.
2. Chức năng của thị trường chứng khoán
- Huy động nguồn vốn đầu tư phục vụ cho nền kinh tế
- Cung cấp môi trường đầu tư cho khách hàng
- Tạo tính thanh khoản cho chứng khoán
- Đánh giá hoạt động kinh doanh của công ty
- Tạo ra một môi trường giúp Chính phủ thực hiện các chính sách kinh tế vĩ mô
3. Các chủ thể của thị trường chứng khoán Việt Nam
- Nhà phát hành: các tổ chức thực hiện huy động vốn thông qua thị trường chứng khoán. Nhà phát hành có thể là Chính phủ, chính quyền địa phương hoặc Công ty.
- Nhà đầu tư: nhà đầu tư cá nhân, nhà đầu tư có tổ chức (công ty đầu tư, công ty bảo hiểm, quỹ bảo hiểm xã hội, công ty tài chính,ngân hàng thương mại).
- Các tổ chức kinh doanh: công ty chứng khoán, quỹ đầu tư chứng khoán, các bên trung gian tài chính.
- Các tổ chức liên quan: cơ quan quản lý nhà nước, sàn chưng khoán, ….
4. Các nguyên tắc hoạt động của thị trường chứng khoán
- Công khai: thông tin công bằng, chính xác, kịp thời và dễ tiếp cận.
- Trung gian: giao dịch thông qua các tổ chức trung gian (tổ chức bảo lãnh phát
hành, công ty chứng khoán). - Đấu giá: trực tiếp tại sàn/ qua hệ thống giao dịch; định kỳ / liên tục.
5. Những sản phẩm chứng khoán tại thị trường chứng khoán Việt Nam
Các sản phẩm chứng khoán tại thị trường chứng khoán Việt Nam gồm có: chứng khoán cơ sở, chứng khoán phái sinh và chứng chỉ quỹ ETFs
5.1. Cơ cấu sản phẩm
Chứng khoán cơ sở được hiểu như một loại cổ phiếu, chỉ số, trái phiếu, lãi suất, tiền tệ hay hàng hóa mà các loại tài sản này là tham chiến cho sự hình thành của các công cụ phái sinh chẳng hạn như hợp đồng tương lai, ETFs hay hợp đồng quyền chọn. Chứng khoán Việt nam có 2 loại chứng khoán cơ sở, gồm:
- Cổ phiếu phổ thông là những giao dịch trên sàn như mua bán ở VIC, VNM, VCB…
- Trái phiếu trong đó trái phiếu linh hoạt là một sản phẩm mà HSC tạo ra nhằm tăng tính thanh khoản cho trái phiếu.
Chứng khoán phái sinh là giá trị dựa trên tài sản cơ sở hoặc một nhóm tài sản cơ sở. Về bản chất, chứng khoán phái sinh là hợp đồng giữa 2 hay nhiều đối tượng tham gia được suy ra từ sự biến động giá của tài sản cơ sở. Tại thị trường chứng khoán Việt Nam có 2 loại:
- Thứ nhất là hợp đồng tương lai chỉ số VN30, tham chiếu dựa vào tài sản cơ sở chính là chỉ số VN30 với 4 kỳ hạn.
- Thứ 2 là chứng quyền, đây là một loại chứng khoán có tài sản đảm bảo do công ty chứng khoán phát hành, chúng có đặc điểm khá giống với hợp đồng quyền chọn.
Chứng chỉ quỹ ETFs là tập hợp nhiều loại chứng khoán được niêm yết trên sàn giao dịch, thông thường là sẽ tham chiếu theo chỉ số cơ sở là các chỉ số chung, chỉ số nhóm ngành chunghay chỉ đơn giản là một rổ chỉ số được tạo ra dựa trên chiến lược nhà tạo lập. Thị trường Việt Nam, quỹ ETFs được chia làm 2 loại:
- Qũy ETFs ngoại là những chứng chỉ ETFs có công ty quản lý quỹ, nhà tạo lập là các tổ chức nước ngoài: Vaneck, FTSE…
- Qũy ETFs nội là những chứng chỉ ETFs có công ty quản lý quỹ, nhà tạo lập là các tổ chức trong nước: VFM, SSIAM..
5.2. So sánh đặc điểm của các sản phẩm
6. Thị trường chứng khoán Việt Nam trong năm 2021
Theo các chuyên gia phân tích của BSC, thị trường chứng khoán đang có nhiều yếu tố hỗ trợ tăng giá và thanh khoản.
Các yếu tố tác động đến thị trường chứng khoán có thể kể đến: trong nước, kinh tế vĩ mô ổn định và lấy lại đà tăng sau khi kiểm soát dịch bệnh.
Vĩ mô tích cực giúp lợi nhuận của các doanh nghiệp niêm yết cải thiện mạnh nhờ sản xuất, tiêu dùng trong nước và quốc tế phục hồi, lãi suất thấp và cải thiện từ lợi nhuận thấp năm 2020.
Ở nước ngoài, các quốc gia và khu vực trọng điểm duy trì lãi suất thấp và các gói hỗ trợ kinh tế. Nền kinh tế thế giới phục hồi sau tăng trưởng âm trong năm 2019 và kiểm soát dịch bệnh thông qua việc triển khai rộng rãi vắc xin ở các nước phát triển.
Thị trường đang thu hút mạnh dòng vốn nhà đầu tư trong nước, liên tiếp lập kỷ lục thanh khoản. Lãi suất thấp sẽ giữ chân các nhà đầu tư trong nước trong nửa đầu năm 2020 trong khi thị trường có cơ hội thu hút dòng vốn nước ngoài cùng với xu hướng chuyển dòng tiền sang thị trường biên giới xuất hiện vào cuối năm 2020 và mối tương quan hấp dẫn giữa tăng trưởng và giá cả hợp lý so với các thị trường khác trong khu vực.
Nói về nhận định thị trường chứng khoán Việt Nam năm 2021, ông Trần Anh Thắng, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Chứng khoán Nhất Việt cho rằng, năm 2021 tiếp tục là năm tăng trưởng của thị trường chứng khoán cả về thanh khoản và điểm số. Tuy nhiên, tốc độ có phần kém hơn so với năm 2020 do triển vọng kinh tế đã được phản ánh trong chỉ số P / E (Giá trên lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu).
Ông Thắng đưa ra 2 kịch bản cho thị trường chứng khoán năm 2021. Kịch bản thứ nhất theo lộ trình vắc xin, EPS (lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu) toàn thị trường tăng trưởng tốt, lớn hơn khoảng 18% thì VN – Index có thể đạt. 1.250 điểm.
Kịch bản thứ hai, với rủi ro mới tác động, EPS tăng từ 15 – 16%, VN – Index có thể điều chỉnh về 950 điểm và dao động trong vùng 950 – 1.000 điểm.
Phần kết
Thị trường chứng khoán Việt Nam đang ngày càng phát triển và nhận được nhiều sự quan tâm từ đông đảo nhà đầu tư. Thông qua bài viết, hy vọng bạn đọc sẽ hiểu hơn về những sản phẩm trên thị trường chứng khoán Việt Nam cũng như tìm hiểu kỹ hơn trước khi đầu tư vào thị trường này.
