Một trong những sai lầm lớn nhất của nhà đầu tư forex là để cho cảm xúc lấn át lý trí, biến mình trở thành một trader cảm tính. Việc hành động theo cảm xúc như sợ hãi, tham lam hay FOMO có thể khiến bạn bỏ lỡ những cơ hội giao dịch tiềm năng và phải gánh chịu các khoản thua lỗ không đáng có. Vậy, làm sao để không trở thành một trader cảm tính? Mời quý bạn đọc theo dõi bài viết dưới đây của ReviewsanFX nhé!
Trader cảm tính là gì?
Trader cảm tính là những cá nhân đưa ra các quyết định giao dịch dựa trên cảm xúc tức thời thay vì phân tích thị trường một cách khách quan và tuân thủ kế hoạch giao dịch đã định. Cảm xúc có thể bao gồm sợ hãi, tham lam, hy vọng, lo lắng, hoặc tức giận. Khi những cảm xúc này chiếm ưu thế, chúng sẽ làm lu mờ lý trí và dẫn đến những hành động vội vàng, thiếu kỷ luật, làm suy giảm nghiêm trọng hiệu suất giao dịch, từ đó gây ra những khoản lỗ nặng nề cho trader.
>>Tham khảo thêm:
- Forex là gì? Thị trường ngoại hối có thực sự đáng để đầu tư
- Mách trader 5 bí kíp giúp bảo vệ tài khoản Forex an toàn
- 7 lỗi giao dịch Forex phổ biến trader hay mắc phải & cách tránh
- Làm thế nào để giới hạn rủi ro Forex hiệu quả?
Đặc điểm của một trader cảm tính
Một trader cảm tính thường có những đặc điểm dễ nhận biết sau đây:
- FOMO (Fear of Missing Out): Đây là dấu hiệu phổ biến nhất. Khi thấy một tài sản nào đó tăng giá mạnh, trader cảm tính sẽ lo sợ bỏ lỡ cơ hội kiếm lời và vội vàng vào lệnh mà không có sự phân tích kỹ lưỡng. Họ thường mua ở đỉnh và phải chịu thua lỗ ngay sau đó khi thị trường điều chỉnh.
- Tham lam: Tham lam thể hiện khi trader đã có lợi nhuận nhưng lại không chốt lời theo kế hoạch ban đầu. Họ tin rằng giá sẽ còn tăng cao hơn nữa, giữ lệnh quá lâu và cuối cùng lại mất hết lợi nhuận, thậm chí quay sang thua lỗ. Dự tham lam cũng có thể khiến họ giao dịch với khối lượng quá lớn, bỏ qua các nguyên tắc quản lý rủi ro.
- Sợ hãi: Sợ hãi là biểu hiện đối lập với tham lam. Nó khiến trader đóng lệnh quá sớm, cắt lỗ trước khi giá chạm điểm stop-loss đã định. Cảm giác lo sợ bị thua lỗ, đặc biệt là sau một chuỗi lệnh thua, có thể làm tê liệt khả năng ra quyết định của họ. Khi thị trường xuất hiện những biến động bất lợi, họ thường hoảng loạn và hành động vội vàng.
- Tức giận/Cố chấp: Tức giận thường xuất hiện sau khi thua lỗ. Trader cảm thấy bị thị trường “lừa” và cố gắng “gỡ gạc” bằng cách vào những lệnh mạo hiểm, không có cơ sở phân tích. Họ có thể liên tục vào lệnh, tăng khối lượng giao dịch để bù lại khoản lỗ trước đó. Sự cố chấp thể hiện ở việc họ từ chối chấp nhận sai lầm và không chịu cắt lỗ khi thị trường đi ngược lại với dự đoán.
Nguyên nhân khiến trader cảm tính hình thành
Thiếu kiến thức và kinh nghiệm
Những trader forex mới tham gia vào thị trường thường chưa có đủ nền tảng kiến thức về phân tích kỹ thuật, phân tích cơ bản hay quản lý rủi ro. Khi không hiểu rõ cách thị trường vận động, họ dễ bị cuốn theo tin tức, lời khuyên từ người khác hoặc tâm lý đám đông.
Thông qua đó khiến quyết định giao dịch của trader mang tính cảm tính nhiều hơn là dựa trên phân tích logic.
Không có kế hoạch giao dịch rõ ràng
Một trong những nguyên nhân phổ biến khiến trader dễ hành động theo cảm xúc là thiếu kế hoạch giao dịch cụ thể. Khi không xác định sẵn điểm vào lệnh, chốt lời, cắt lỗ và mục tiêu lợi nhuận, trader thường đưa ra quyết định bốc đồng theo biến động ngắn hạn của giá. Tình trạng này lặp lại nhiều lần sẽ hình thành thói quen giao dịch cảm tính.
Quản lý vốn kém
Nếu không có chiến lược quản lý vốn hợp lý, trader sẽ dễ bị rơi vào trạng thái căng thẳng khi giao dịch. Việt đặt khối lượng lệnh quá lớn so với tài khoản sẽ làm tăng áp lực tâm lý, khiến họ dễ dàng bị sợ hãi hoặc tham lam chi phối. Khi đó, mọi quyết định giao dịch sẽ không còn khách quan, dẫn đến những sai lầm liên tiếp.
Áp lực lợi nhuận ngắn hạn
Nhiều trader mong muốn kiếm lợi nhuận nhanh chóng, đặc biệt là những người xem trading như nguồn thu nhập chính. Tâm lý “muốn thắng nhanh, thắng nhiều” thường dẫn đến sự nóng vội, bỏ qua quy tắc quản lý rủi ro. Áp lực này khiến họ dễ đưa ra quyết định sai lầm, chẳng hạn như vào lệnh vội vàng hoặc gồng lỗ quá lâu với hy vọng thị trường đảo chiều.
Những rủi ro khi trở thành trader cảm tính
Trở thành một trader cảm tính mang lại nhiều hệ quả cho quá trình giao dịch của bạn như sau:
- Thua lỗ không kiểm soát: Khi giao dịch, trader cảm tính thường bị ảnh hưởng bởi cảm xúc, từ đó dễ bỏ qua các quy tắc cắt lỗ hoặc thay đổi stop loss không có cơ sở. Chính điều này khiến những thua lỗ nhỏ ban đầu có nguy cơ phình to thành khoản thiệt hại lớn.
- Hiệu suất giao dịch kém ổn định: So với những trader giao dịch có chiến lược, các trader cảm tính thường có thành tích giao dịch thất thường: có thể thắng lớn ở vài lệnh, nhưng cũng dễ dàng đánh mất toàn bộ chỉ vì một quyết định sai. Do đó, hiệu quả giao dịch khó được duy trì lâu dài.
- Hình thành áp lực tâm lý: Sự thay đổi quyết định liên tục, tiếc nuối những cơ hội đã bỏ lỡ hoặc lo lắng trước các khoản thua lỗ khiến trader dễ rơi vào trạng thái căng thẳng. Tình trạng này lại càng thúc đẩy họ giao dịch theo cảm xúc nhiều hơn.
Cách hạn chế trở thành trader cảm tính
Cảm xúc là yếu tố khó mà có thể loại bỏ hoàn toàn trong quá trình giao dịch. Tuy vậy, nếu được kiểm soát hợp lý, chúng sẽ không còn gây ảnh hưởng quá lớn đến quá trình đưa ra quyết định giao dịch của bạn. Với trader cảm tính, xây dựng hệ thống kiểm soát cảm xúc có cơ sở khoa học chính là yếu tố then chốt để họ có thể tồn tại lâu dài trên thị trường này. Dưới đây là những phương pháp hiệu quả mà bạn có thể áp dụng:
Xây dựng kế hoạch giao dịch cho bản thân
Việc có một kế hoạch giao dịch chi tiết, rõ ràng cho bản thân đóng vai trò vô cùng quan trọng. Một bản kế hoạch giao dịch phác thảo sẽ giúp trader nắm được cách giao dịch và trả lời các câu hỏi cốt lõi như: Tại sao lại quyết định tham gia thị trường ở các vùng giá đó? Khi nào nên quyết định thực hiện giao dịch? Cách thức thực hiện giao dịch như thế nào?,… Từ đó giúp trader cảm tính hạn chế đưa ra quyết định vội vàng, ít bị cuốn theo biến động tức thời của thị trường.
Theo đó, một bản kế hoạch giao dịch chi tiết phải gồm có các yếu tố sau: điểm vào lệnh, điểm chốt lời, mức cắt lỗ và khối lượng giao dịch.
Rèn luyện tính kỷ luật
Sự kỷ luật đóng vai trò như là một tấm khiên bảo vệ trader khỏi những hành động bốc đồng. Khi nghiêm túc tuân theo các nguyên tắc đã đặt ra, nhà giao dịch sẽ giữ vững được tính khách quan, không để cảm xúc ngắn hạn làm lệch hướng quyết định.
Thiết lập kế hoạch quản lý rủi ro chặt chẽ
Quản lý rủi ro chính là một trong những công cụ giúp kiểm soát cảm xúc hiệu quả nhất khi giao dịch. Nếu như không có kế hoạch rủi ro, cảm xúc sẽ dễ dàng kiểm soát bạn. Theo đó, trader cần luôn đặt stop loss, điều chỉnh khối lượng lệnh phù hợp với quy mô tài khoản. Đặc biệt, tránh mạo hiểm quá mức so với khả năng chịu đựng rủi ro của bản thân. Bằng cách làm như vậy, trader không chỉ giữ được tài khoản forex của mình an toàn mà còn giảm bớt áp lực tâm lý. Đây vốn là nguyên nhân khiến trader cảm tính dễ mắc sai lầm.
Ghi chép nhật ký giao dịch và cảm xúc mỗi lần vào lệnh
Nhật ký giao dịch không chỉ đơn thuần là ghi lại các lệnh mua – bán, mà nó còn phản ánh trạng thái cảm xúc tại thời điểm ra quyết định của trader. Chẳng hạn: “Tôi mua vì sợ bỏ lỡ”, “Tôi bán vì quá lo lắng khi thấy thị trường giảm”. Thông qua những dòng ghi chú này, bạn sẽ nhận diện được mô hình cảm xúc ảnh hưởng đến việc bản thân mình đưa ra quyết định giao dịch ra sao.
Sau một khoảng thời gian, bạn sẽ thấy rõ bản thân hay mắc phải những sai lầm gì, chẳng hạn như mua vào khi hưng phấn hay cắt lỗ khi hoảng loạn. Chính những dữ liệu quý giá này sẽ giúp bạn điều chỉnh lại tâm lý giao dịch, cải thiện chiến lược cũng như nâng cao sự tự nhận thức trong đầu tư.
Lời kết
Thoát khỏi lối mòn của một trader cảm tính không phải chuyện ngày một ngày hai, mà cần sự kiên trì, kỷ luật và khả năng kiểm soát tâm lý vững vàng. Chỉ khi giữ được cái đầu lạnh và tuân thủ chiến lược, bạn mới có thể giao dịch hiệu quả, biến thị trường thành nơi tạo ra lợi nhuận bền vững. Chúc bạn thành công!
